Mắm Cáy

In bài này

Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, hẳn mấy ai còn được thưởng thức mắm cáy, thứ mắm được làm từ con cáy, dòng họ nhà cua, sống ở bờ sông, ven đầm.

Con cáy (Ảnh Internet)

Ngày còn ở làng Trữ tôi cũng đã từng được ông bà nội làm mắm cáy cho ăn, nhưng ngày đó chưa đủ khôn để cảm nhận cái mùi vị đặc trưng của thứ nước chấm dân dã đó. Sau này, khi theo bố mẹ về sống tại Vũng Trắm (thuộc xã Ninh Phong, Hoa Lư trước đây), nay thuộc về thành phố Ninh Bình tôi mới cảm nhận được vị chua, hăng, thơm nồng của mắm cáy. Ba anh em chúng tôi thường hay đi câu cáy, mà câu giỏi nhất là cô út Lan Anh, cứ chiều chiều xách cần đi câu là thể nào cũng mang về cả một xô cáy. Phía đằng sau nhà tôi là âu trạm bơm của xã, nước lên xuống theo nước sông Vân nên cáy nhiều lắm, cần câu làm bằng tre, mồi câu là ruột con ốc vặn buộc vào sợi cước. Cáy ra khỏi hang kiếm mồi vào khoảng tầm chiều chiều, hàng đàn con lớn, con bé kéo nhau kiếm thức ăn, khi vớ được mồi câu, nó dùng cả hai càng lớn để giữ chặt, ta chỉ việc nhấc lên bỏ vào xô.

Mắm cáy (Ảnh Internet)

Cáy sau khi câu về, được Mẹ tôi phân loại, rửa thật sạch, lột yếm, bóc trắng và bỏ vào cối đá giã cho thật nhuyễn. Sau đó mang ướp vào lọ sành hay chum vại, cứ một lớp cáy thì một lớp muối và gạo rang (gạo rang phải thật giòn, vàng mà không cháy), lấy nilon bọc kín miệng lọ sành, mang để chỗ kín, nơi khô ráo, thoáng mát. Khoảng một tuần sau, ban ngày mang ra phơi nắng một lúc, tối đến lại mang phơi sương; phơi cỡ độ một tuần thì mắm đã dậy mùi thơm, mang để chố dâm mát, để thêm 1 tuần nữa là ngấu.

Khi ăn lấy mắm ra chưng, mắm có mùi vị thơm thơm, chua chua, nồng nồng, dùng làm nước chấm rau, mà ngon nhất vẫn là chấm với rau lang luộc. Bây giờ nhiều khi thèm ăn rau lang chấm với mắm cáy, nhưng thật khó kiếm, đành "ăn trong hoài niệm vậy"!

          (ĐTD)